Cultuurvandaal

Gezien de recente perikelen rond de landstitel van Feyenoord is het thema nog altijd actueel: voetbalrellen zijn een enorm maatschappelijk probleem. Toch schijnen wij het normaal te vinden dat de politie keer op keer massaal moet uitrukken om heethoofdige supporters in het gareel te krijgen.

Dat die politie-inzet en de door hooligans aangebrachte vernielingen oneindig veel meer kosten dan de fooi die wordt besteed aan cultuur, deert schijnbaar niemand. Al in 2004 schreef ik hierover een column in het muziektijdschrift Luister. Helaas is sindsdien de cultuursector nóg veel sterker gekort.

Op een mooie lentedag fietste ik naar Theater de Balie in Amsterdam, mij verheugend op de opening van het Muziektheaterfestival aldaar. Eenmaal aanbeland bij mijn bestemming – het Leidseplein – leek daar de oorlog te zijn uitgebroken. Tientallen in gevechtstenu gestoken ME-ers postten bij gepantserde politiebussen; het glas van de tramhokjes lag aan diggelen; het asfalt was bezaaid met afval en mijn doorgang werd versperd door roodhoofdige, bierlurkende en schreeuwende mannen. Behoedzaam baande ik mij een weg door deze barbaarse horde, waarna twee potige bewakers mij schichtig toelieten tot het theater.

Marien Jongewaard in Lautsprecher Arnolt Foto Tom Croes

Was de oorlog inderdaad losgebarsten? Welnee, het was feest, Ajax was landskampioen geworden! Ietwat beduusd nam ik plaats in de zaal, waar de voorstelling ‘wegens omstandigheden’ later begon. En oh ironie, het ging over oorlog: in Lautsprecher Arnolt van Huba de Graaff* wordt de hoofdpersoon omringd door luidsprekers die hem toebrullen zijn menselijke moraal te verruilen voor een niets ontziend opportunisme. Terwijl Arnolt binnen het ene na het anders slachtoffer maakte, gingen buiten de voetbalvandalen op de vuist. Eens temeer vormde kunst een verontrustende spiegel van de maatschappij.

Toch las ik de volgende dag dat de inhuldiging van Ajax ‘voorbeeldig’ was verlopen; burgemeester Cohen vond het ‘hartstikke gezellig’. Wie durft bij zoveel zonnigheid te zeuren over geld? Die paar tonnetjes politie- , schoonmaak- en reparatiekosten verhalen we toch gewoon op de kunstbegroting? ‘Zes miljoen minder’, kraaide wethouder Hannah Belliot; ‘We heffen gewoon het RSO op’, zong staatssecretaris Medy van der Laan haar voor. Het draait in het leven warempel niet om Shakespeare, Bach of Van Maanen, maar om Sikora, Van der Vaart en Vertier. Laat de elite zelf betalen voor haar bespottelijke behoefte aan cultuur: schoppen is creatiever dan scheppen!

Ik word cultuurvandaal. Tijdens een prachtuitvoering sloop ik feestelijk de stoelen uit het Concertgebouw; in de Schouwburg verscheur ik jubelend de gordijnen en bij de Opera sla ik ontroerd de lampen stuk. – Eens zien hoe snel de kunstbegroting dan wordt opgekrikt.

* Huba de Graaff presenteerde onlangs haar opera Liebesleid. Op 22 + 23 juni gaat in het Holland Festival haar nieuwste opera in première: The Naked Shit Pictures.